Trung Quốc đang chi hàng trăm tỉ USD mỗi năm để nhập khẩu nông sản, trong đó Việt Nam đã và đang nắm bắt cơ hội vàng này để đẩy mạnh xuất khẩu. Đây không chỉ là thị trường tiềm năng mà còn là đòn bẩy giúp các doanh nghiệp Việt vươn tầm quốc tế.
Trung Quốc – Thị trường nông sản khổng lồ
Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, nửa đầu năm 2024, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang Trung Quốc đã đạt 27,8 tỷ USD, tăng 5,3% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, nông lâm thủy sản chiếm một phần không nhỏ với tổng kim ngạch xuất khẩu đạt 29,2 tỷ USD, tăng 19%. Riêng Trung Quốc đóng góp 20,2% trong bức tranh xuất khẩu này, tăng 9,5% so với cùng kỳ năm trước, trở thành thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam.
Lợi thế xuất khẩu của Việt Nam
Nhóm nông sản như trái cây, thủy hải sản, và gạo là những mặt hàng Trung Quốc nhập khẩu với số lượng lớn, mỗi năm lên tới hơn 20 tỉ USD. Trong đó, trái cây và thủy sản là những lĩnh vực mà Việt Nam có lợi thế vượt trội.
Thời điểm hiện tại đang là chính vụ thu hoạch sầu riêng – một trong những mặt hàng xuất khẩu mạnh mẽ nhất sang Trung Quốc. Tại cửa khẩu Kim Thành (Lào Cai), mỗi ngày có khoảng 200 xe hoa quả xuất khẩu, với hơn nửa trong số đó là sầu riêng. Giá sầu riêng xuất khẩu đang rất hấp dẫn, từ 60.000 đồng/kg (loại Ri6) đến 92.000 đồng/kg (loại Monthong). Tổng kim ngạch xuất khẩu sầu riêng qua Lào Cai đạt khoảng 540 triệu USD chỉ trong nửa đầu năm, tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm trước.
Ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Vina T&T Group, chia sẻ: “Nhu cầu về rau quả ở thị trường Trung Quốc rất lớn, nếu chúng ta đảm bảo ổn định chất lượng thì sẽ có chỗ đứng vững chắc. Đặc biệt, đơn hàng sầu riêng của công ty đã tăng đột biến, với dự kiến xuất khẩu 2.500 tấn trong năm nay.”
Cơ hội và thách thức
Theo ông Nông Đức Lai, Tham tán thương mại Việt Nam tại Trung Quốc, từ đầu năm 2024, xuất khẩu giữa Việt Nam và Trung Quốc đã tăng trưởng trên 20%. Đặc biệt, nông sản là mặt hàng mà Trung Quốc có nhu cầu tiêu thụ nhiều nhất, với tổng chi tiêu hàng năm hơn 230 tỉ USD cho các loại nông sản. Trong 5 tháng đầu năm, Trung Quốc đã nhập khẩu gần 100 tỉ USD nông sản, bao gồm trái cây, thủy hải sản, và ngũ cốc, những mặt hàng Việt Nam có thế mạnh.
Ông Nông Đức Lai cũng nhấn mạnh: “Sản phẩm chế biến sẵn đang là một ngành hàng tiềm năng tại Trung Quốc. Các doanh nghiệp Việt Nam nên đầu tư vào sản xuất các sản phẩm này để tăng cơ hội xuất khẩu.”
Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội lớn, các doanh nghiệp Việt cũng cần lưu ý những thách thức. Việt Nam là quốc gia xuất khẩu nhiều nông sản vào Trung Quốc nhưng cũng là nước bị cảnh báo nhiều nhất về các vấn đề chất lượng sản phẩm. Vì vậy, việc nâng cao chất lượng hàng hóa, đảm bảo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm là điều bắt buộc.
Thị trường đa dạng và cơ hội từ các địa phương
Trung Quốc không phải là một thị trường duy nhất mà là sự kết hợp của nhiều địa phương với nhu cầu tiêu dùng khác nhau. Mỗi tỉnh thành Trung Quốc có những đặc thù riêng về văn hóa ẩm thực và thói quen tiêu dùng, điều này đòi hỏi doanh nghiệp Việt phải nghiên cứu kỹ trước khi xúc tiến thương mại.
Ông Nông Đức Lai khuyến nghị: “Các địa phương và doanh nghiệp cần cung cấp thông tin chi tiết cho các cơ quan thương vụ trước khi tiến hành xúc tiến thương mại để chúng tôi có thể tìm hiểu và chỉ ra thị trường phù hợp nhất cho từng mặt hàng.”
Ngoài ra, việc khai thác các thị trường rộng lớn hơn ở phía Tây, Trung, và Đông Bắc của Trung Quốc cũng là một hướng đi mà các doanh nghiệp Việt Nam cần quan tâm. Ông dẫn chứng: “Tại tỉnh Quảng Đông, nhu cầu về thủy sản rất lớn, trong khi tỉnh Sơn Đông lại cần cao su. Doanh nghiệp cần tìm hiểu kỹ để có chiến lược khai thác phù hợp.”
Lời khuyên cho doanh nghiệp
Ông Tô Ngọc Sơn, Phó vụ trưởng Vụ Thị trường châu Á – châu Phi, Bộ Công Thương, cũng khẳng định rằng, mặc dù doanh nghiệp Việt đã có nhiều cố gắng trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm, nhưng vẫn còn gặp khó khăn, nhất là với nông sản. “Hiện nay, với sự phát triển của công nghệ và truyền thông, một sự cố ở một thị trường có thể nhanh chóng lan sang các thị trường khác. Do đó, việc đảm bảo chất lượng sản phẩm là yếu tố sống còn.”
Bên cạnh đó, công tác xúc tiến thương mại và nghiên cứu thị trường cũng cần được chú trọng hơn nữa. Ông Tô Ngọc Sơn cho rằng, các thương vụ nên đưa ra các báo cáo đánh giá và dự báo xu hướng thị trường để giúp doanh nghiệp có chiến lược dài hạn.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long cũng bày tỏ quan điểm rằng Việt Nam cần khai thác hiệu quả hơn thị trường Trung Quốc. “Chúng ta ở ngay sát bên cạnh Trung Quốc mà không tận dụng được cơ hội này thì đó là lỗi của chúng ta,” ông Long nói và kêu gọi các cơ quan chức năng triển khai ngay các kiến nghị từ thị trường này.
Lời kết
Xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc không chỉ là một hướng đi tiềm năng mà còn là thách thức để các doanh nghiệp Việt nâng cao chất lượng sản phẩm và chiến lược kinh doanh. Việc khai thác đúng cách và bền vững sẽ mở ra cơ hội lớn, giúp Việt Nam trở thành đối tác chiến lược của thị trường tiêu dùng khổng lồ này.